هدایت سنج یا ای سی متر (ECمتر) که به آن کنداکتیوتی متر هم می‌گویند، تجهیزی است که از آن برای اندازه‌گیری دقیق میزان هدایت الکتریکی یا کنداکتیوتی (conductivity) محلول‌های مختلف استفاده می‌شود.
در صنعت و علوم آزمایشگاهی، هدایت الکتریکی یا کنداکتیوتی فاکتوری مهم در تعیین اسید و باز بودن محلول و نظارت بر سطح مواد مغذی، نمک‌ها و ناخالصی‌های موجود در محلول به شمار می‌آید. هدایت سنجی در گستره وسیعی از کاربردها از جمله کشاورزی، محیط زیست، مواد غذایی، پرورش آبزیان و … مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مطلب از وبلاگ پریسماتک به بررسی نحوه کار با هدایت سنج یا طرز کار با ECمتر می‌پردازیم.
این تجهیزات دارای پروب‌هایی هستند که هر پروب تعداد دو یا بیشتر الکترود دارد. هدایت سنج یا ECمتر ولتاژی را بین الکترودها اعمال می‌کند و سپس از طریق سنجش میزان افت ولتاژ (ناشی از مقاومت الکتریکی محلول) دو سر این الکترودها، قادر به اندازه‌گیری میزان هدایت الکتریکی محلول است. هرچقدر محلول حاوی یون‌های بیشتری باشد، میزان هدایت الکتریکی آن بالاتر است. زیرا این یون‌ها در انتقال جریان الکتریکی بین الکترودها و افزایش کنداکتیوتی نقش موثری ایفا می‌کنند. با اعمال ولتاژ الکتریکی، یون‌های با بار مثبت به سمت الکترود منفی و یون‌های با بار منفی به سمت الکترود مثبت حرکت می‌کنند و به این ترتیب جریان الکتریکی در محلول برقرار می‌شود.
هدایت سنج یا ای سی متر انواع مختلفی دارد. در یک نوع از این تجهیزات از پروب‌های تماسی استفاده می‌شود. پروب‌های تماسی خود به دو نوع دو الکترودی و چهار الکترودی تقسیم می‌شوند. کنداکتیویتی متر بدون الکترود (electrodeless) یا تروئیدال (toroidal) یا القایی نام گروه دیگر هدایت سنج‌ها است که همان طور که از نام این نوع مشخص است، در ساختار آن الکترودی وجود ندارد و از روش القای الکترومغناطیس به جای تماس مستقیم الکتریکی استفاده می‌کند. برای اطلاع از جزئیات انواع هدایت سنج به این لینک مراجعه کنید.
هدایت سنج یا ECمتر دارای قسمت‌های مختلفی است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
تمام قطعات الکترونیکی و نمایشگر دستگاه در این بدنه قرار دارند.
سیگنال‌های مربوط به اندازه‌گیری هدایت الکتریکی محلول که در بوردهای الکترونیکی دستگاه ایجاد می‌گردد از طریق این کابل به پروب منتقل می‌شوند.
کابل ارتباطی پروب از طریق این کانکتور ضد آب به پشت دستگاه متصل می‌گردد.
برای جلوگیری از آسیب رسیدن به هد پروب، پس از اندازه‌گیری، پروب در داخل نگهدارنده خود قرار داده می‌شود.
تمام نتایج اندازه‌گیری پارامترهای مختلف در این نمایشگر رنگی قابل مشاهده است. همچنین تمامی تنظیمات و عملیات کالیبراسیون دستگاه توسط همین نمایشگر قابل انجام است.
این دکمه در هدایت سنج آزمایشگاهی پریسماتک بر روی نمایشگر در زیر لیبل قرار گرفته است و برای خاموش روشن کردن دستگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
الکترودهای کنداکتیو دستگاه درون پراب آن قرار داده شده‌اند. سیگنال‌های الکتریکی با فرکانس و ولتاژ مخصوص از طریق کابل ارتباطی پراب، به الکترودها فرستاده می‌شوند. سپس میزان هدایت الکتریکی محلول نمونه با اندازه‌گیری خواص الکترونیکی القا شده بین الکترودها در پردازنده مرکزی محاسبه می‌شود. هر پروب از پنج قسمت زیر تشکیل شده است.
هد پروب از چهار الکترود دوار تشکیل شده است که توسط رینگ‌های مخصوص از هم فاصله داده شده‌اند. برای اندازه‌گیری هدایت الکتریکی، این قسمت باید درون محلول نمونه غوطه‌ور شود. در زمان اندازه‌گیری باید مراقب بود که هد به جایی برخورد نکند.
قسمت‌های الکترونیکی پروب در داخل بدنه پروب قرار دارند.
کابل ارتباطی پروب از این گلند وارد پروب می‌گردد.
هدایت سنج یا ECمتر آزمایشگاهی پریسماتک دارای یک مجموعه الکترود چهار پل چهت اندازه‌گیری کنداکتیوتی طیف وسیعی از محلول‌ها است. این الکترودها از جنس استیل 316L هستند که در مقابل خوردگی و تغییر طول در مدت زمان استفاده از دستگاه مقاوم هستند و به آن‌ها آسیبی وارد نمی‌شود. الکترودهای کوتاه‌تر در قسمت بالای پروب قرار دارند و یک الکترود بلند در نوک پروب علاوه بر القای جریان الکتریکی وظیفه اندازه‌گیری دمای نمونه را بر عهده دارند.
به منظور اندازه‌گیری دقیق میزان هدایت الکتریکی نمونه مورد نظر، الکترودها درون یک محفظه شیشه‌ای شفاف قرار داده شده‌اند. دلیل دیگر این کار این است که در هنگام اندازه‌گیری اثر عوامل محیطی بر سنجش کاهش یابد.
قبل از استفاده از هدایت سنج آزمایشگاهی پریسماتک باید از صحت اتصالات و پورت‌های آن اطمینان حاصل کنید.
هدایت سنج آزمایشگاهی پریسماتک از طریق اتصال مستقیم به منبع تغذیه ۲۴VDC کار می‌کند. برای این منظور باید سوکت خروجی منبع تغذیه که در بسته‌بندی دستگاه همراه با آن ارائه می‌گردد را به محل آن در پشت دستگاه متصل نمایید.
در سر کابلی که به پروب متصل است، یک کانکتور استاندارد قرار دارد که می‌بایست به محل مربوطه در پشت دستگاه متصل شود.
کاربر می‌تواند اطلاعات مربوط به پارامترهای اندازه‌گیری‌شده را از طریق این پورت و درگاه سریال به کامپیوتر خود منتقل نماید یا تنظیمات لازم را از طریق کامپیوتر روی دستگاه انجام دهد. محل اتصال کابل ارتباط کامپیوتر نیز در پشت دستگاه‌های هدایت سنج پریسماتک قرار دارد.
هدایت سنج آزمایشگاهی پریسماتک می‌تواند نتایج هربار اندازه‌گیری را تا ۶۰۰۰ نمونه در حافظه خود ذخیره سازی کند. کاربر می‌تواند با اتصال یک فلش دیسک USB در محل پورت مربوطه در پشت دستگاه نتایج ذخیره‌سازی شده را به فلش منتقل کند. کاربر همچنین می‌تواند نتایج اندازه‌گیری را با متصل کردن یک پرینتر مخصوص به این پورت مستقیما روی کاغذ چاپ کند.
نحوه کار با هدایت سنج یا طرز کار با ECمتر آزمایشگاهی پریسماتک به این صورت است که باید مراحل زیر را به ترتیب انجام داد.
مرحله ۱: ابتدا قسمت‌های مختلف دستگاه شامل نمایشگر، پروب و کابل تغذیه را از جعبه بسته‌بندی خارج نمائید.
مرحله ۲: در گام بعدی لازم است که کانکتور پروب را در جهت درست به محل مربوط به آن در پشت دستگاه متصل کنید. حال قسمت عاج‌دار پایین آن را نیم‌دور در جهت حرکت عقربه‌های ساعت بچرخانید تا در جای خود سفت شود. سپس باید پروب را در محل نگهدارنده پروب قرار دهید.
مرحله ۳: در این مرحله کابل تغذیه را به محل مربوط به آن در پشت دستگاه متصل کنید. یک بار دکمه Power را فشار دهید تا صفحه نمایش روشن شود و دستگاه آماده کار شود.
مرحله ۴: حال می‌توانید با قرار دادن پروب در ظرف حاوی محلول نمونه میزان کنداکتیوتی یا هدایت الکتریکی آن را روی صفحه اصلی نمایشگر دستگاه مشاهده کنید. هنگامی که پروب داخل نمونه قرار بگیرد، عبارت wait در بالای عدد کنداکتیوتی شروع به چشمک زدن می‌کند. در این حالت صبر کنید تا این نوشته به عبارت سبز رنگ stable تغییر وضعیت پیدا کند. این عدد مقدار هدایت الکتریکی محلول است.
در فرایند اندازه‌گیری کنداکتیوتی محلول‌ها و نحوه کار با هدایت سنج یا طرز کار با ECمتر آزمایشگاهی نکات مهم دیگری نیز وجود دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
برای حصول نتایج دقیق‌تر، باید محلول درون ظرف شیشه‌ای و یا پلاستیکی ریخته شود. برای این کار توصیه می‌شود از ظرف شیشه‌ای موجود در بسته‌بندی دستگاه استفاده نمایید. در صورتی که از ظرف شیشه‌ای همراه دستگاه استفاده می‌کنید، آن را تا خط ۴۰ واحد پر کنید و سپس پروب را به آرامی درون آن قرار دهید.
بهترین حالت قرار دادن پروب داخل محلول به صورت عمودی و با فاصله از دیواره‌ها است. بهتر است هنگام اندازه‌گیری نوک محفظه شیشه‌ای اطراف پروب را به کف ظرف بچسبانید.
وجود کف و حباب در محلول باعث ایجاد خطا در اندازه‌گیری می‌شود. لذا بهتر است این مسئله را در نظر داشته باشید و قبل از شروع سنجش نسبت به رفع حباب‌های محلول اقدام کنید. در هنگام اندازه‌گیری پروب حتما باید تا خط نشانگر سطح نمونه موجود بر روی محفظه شیشه‌ای در نمونه غوطه‌ور شود، نه کمتر و نه بیشتر.
قبل و بعد از هربار استفاده حتما نوک پرذوب را کاملا تمیز و سپس خشک کنید. مراقب باشید که به نوک پروب آسیبی وارد نشود و هر بار پس از استفاده آن را داخل نگهدارنده پروب قرار دهید. مواظب باشید تا در هنگام تمیز کردن نوک پروب بیش از اندازه به آن فشار وارد نکنید.
شرکت پریسماتک تولید کننده کنداکتیویتی مترهای اینلاین و آزمایشگاهی است. اگر قصد خرید کنداکتیویتی متر دارید، می‌توانید با شماره‌های شرکت تماس بگیرید تا همکاران ما اطلاعات فنی محصولات را به شما ارائه دهند.
در این مطلب به بررسی طرز کار با ECمتر یا نحوه کار با هدایت سنج پرداختیم. اگر این مطلب برای شما مفید بود، شاید به مطالب زیر نیز علاقه‌مند باشید:
کالیبراسیون رفراکتومتر چگونه انجام می‌شود؟
کنداکتیویتی‌متر ــ به زبان ساده
عیب‌یابی کنداکتیویتی متر ــ راهنمای کاربردی
انواع هدایت سنج یا کنداکتیومتر
پریسماتک اولین تولیدکننده رفرکتومتر، فلومتر و کنداکتیویتی‌مترهای صنعتی در انواع مختلف است. برای راهنمایی در انتخاب این ابزارها با شماره های شرکت تماس بگیرید.
محصولات پریسماتک:
انواع فلومترهای الکترومغناطیسی
